ผีใช้ได้ค่ะ (2568) เข้าโรงภาพยนตร์มาแล้วราว 2 สัปดาห์ เป็นหนังไทยที่เป็นตัวแทนประจำปี 2025 ไปเข้าชิงออสการ์ และเป็นหนังยาวเรื่องแรกของผู้กำกับที่ทำหนังเควียร์มาแล้วนักต่อนัก เขาคืออุ้ย รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชค ผู้คว้ารางวัล AMI Paris Grand Prize รางวัลสูงสุดในสายประกวด Critics’ Week ของเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติเมืองคานส์ ประจำปี 2025
*บทความนี้เผยแพร่เนื้อหาสำคัญของภาพยนตร์
ผีใช้ได้ค่ะเป็นหนังรัก หนังตลก หนังผี และมันมีผีชุกชุมมากสมกับจักรวาลที่รัชฏ์ภูมิสร้างขึ้น แต่ผีตัวแรกที่เราเจอไม่ได้อยู่ในหนัง ภาพโปสเตอร์ที่เป็นใบหน้าของดาวิกา โฮร์เน่ ในผมสีแดงรวบตึง สวมสูท Power Shoulder สีน้ำเงินเหนือกาลเวลาต่างหากคือผีตัวแรกที่หลอกเรา หลอกว่านี่คือเรื่องของแนทและมาร์ช คู่รักทรหดที่ย้ายจากพระโขนงมาอยู่โรงงานในปี 2025
จนกระทั่งเราได้เจอผีที่แท้จริง ผีที่มองไม่เห็นแม้ในการโปรโมตใดใด ผีที่เป็นเจ้าของทุก ๆ สิ่งทุก ๆ อย่างในหนังเรื่องนี้ เพราะเรากำลังฟังเรื่องทั้งหมด จากปากของ “ผี” ตัวเดียว
ผีใช้ได้ค่ะ คือเรื่องของผีตัวนี้
#ผีมาจากไหนคะ – เมื่อผีอยู่ในเครื่องใช้ไฟฟ้า และต่อสู้กับความตายเพื่อมา ‘เล่าเรื่อง’
ครอง (รับบทโดย วัลลภ รุ่งกำจัด) ปรากฏตัวในฐานะช่างซ่อมเครื่องดูดฝุ่นของกะเทยวิชาการ (รับบทโดยวิศรุต หอมหวน) ที่ซื้อเครื่องดูดฝุ่นมาระงับอาการไอของตนเอง แต่กลับได้เครื่องดูดฝุ่นที่ไอแค่ก ๆ ตอนกลางคืนมาแทน เรื่องผีเริ่มต้นจากตรงนั้น จากกะเทยวิชาการที่อาศัยอยู่ในห้องแถวเก่า ๆ ในกรุงเทพฯ ไม่ได้เป็นเจ้าของอะไรเลยตั้งแต่เกิด ไม่มีแม้แต่ชื่อเสียงเรียงนามอะไรชัดเจน กะเทยวิชาการอยู่ในห้องที่ปิดม่านจนแทบมองไม่เห็นข้างนอก ไม่มีเพื่อนบ้านเป็นตัวเป็นตน หมกมุ่นกับสิ่งที่เหลือไว้เพียงรูปถ่าย ดูเหมือนกะเทยวิฯ จะเป็นภาพแทนของผู้โดดเดี่ยว ตัดขาด หลุดลอยจากสังคม ไม่เป็นส่วนหนึ่งกับอะไร และไม่เคยได้เป็นเจ้าของอะไรทั้งนั้น แม้จะอยู่ในบ้านของตัวเอง
จนกระทั่งการมาถึงของครอง ผู้ซ่อมเครื่องดูดฝุ่นผีสิงด้วยการสร้างบทสนทนาที่มีความหมายและเป็นส่วนตัวในพื้นที่ของกะเทยวิชาการ ครองเล่าเรื่องผีและเครื่องดูดฝุ่นจากจุดเริ่มต้นที่เปี่ยมด้วยรสชาติ มันเป็นเรื่องแม่ผัวลูกสะใภ้และรักต้องห้ามในตำนานของแนท (รับบทโดยดาวิกา โฮร์เน่) และมาร์ช (รับบทโดยวิศรุต หิมรัตน์) ที่พลิกผันนิดหน่อย แล้วเรื่องที่ห่างตัวของแนทกับมาร์ชก็ค่อย ๆ ใกล้เข้ามาเรื่อย จนกระทั่งกะเทยวิชาการได้รู้ว่าเรื่องเล่าที่เธอรีแอคอย่างออกรสมันใกล้ตัวถึงขนาดที่ผีในเรื่องมาอยู่ตรงหน้าเธอแล้ว ผีตัวนั้นไม่ใช่ช่างซ่อมฯ และผีตัวนั้นก็สวมรองเท้าด้วย
ฉากหนึ่งที่ถูกพูดถึงในผีใช้ได้ค่ะคือเซ็กซ์ระหว่างกะเทยวิฯ กับครองที่โคตรจะยั่ว เอ็กซ์แตก เสียวเต็มระบบเควียร์ การเฟลิร์ตกันเกิดขึ้นอย่างโจ่งแจ้งทั้งในรูปแบบเสียงในหัว สายตา และกริยาอ้อนแอ้น มันเริ่มที่บทสนทนาโคตรชนชั้นกลางบนโต๊ะกลมกลางบ้าน ไปสู่ฟูกบนพื้นและเซ็กซ์ที่กลายเป็นอุปมา (Mataphor) ของการส่งต่ออุดมการณ์ประชาธิปไตยและการต่อสู้ของ ‘ครอง’ ผีที่ถูกเฉลยทีหลังว่าคือเหยื่อการฆาตกรรมอำพรางของรัฐ ผีที่ใส่รองเท้าเพื่อปกปิดว่าเขาตายอย่างเงียบงันและโดดเดี่ยวที่ริมโขงด้วยการตรึงเท้าไว้กับซีเมนต์
#ผีใช้คนได้ค่ะ – ผีก็มีเจตนา (Agenda) แม้จะจริงใจจนยอมรับตรง ๆ ว่าตั้งใจมาหลอก
มันมีการเฟลิร์ตเกิดขึ้นจริง และกะเทยวิฯ ก็สนใจทั้งครอง เรื่องเล่าของครอง และอุดมการณ์ของครองอย่างโจ่งแจ้ง แต่กับเซ็กซ์-เซ็กซ์ไม่ได้มีความยินยอมพร้อมใจ (Consent) เป็นจุดเริ่มต้น อันที่จริงการสร้างบทสนทนา ควบคุมบรรยากาศ และเล่นกับใจจนไม่อาจมีอำนาจตัดสินใจได้เต็มที่ต่างหากคือสิ่งที่เกิดขึ้นจนนำไปสู่เซ็กซ์ และมันไม่ได้ว่าด้วยความรักใคร่อันแสนบริสุทธิ์ เพราะทันทีที่จุดสุดยอดมาถึง เราก็เห็นกับตาว่ากะเทยวิฯ ผู้อ้่างว้างคนเดิมได้จากไปแล้ว เธอกลายเป็นคนใหม่ เป็นวูเม่นออนอะมิชชั่น เป็นนักเคลื่อนไหวที่คั่งแค้น แต่มันมาจากความยินยอมพร้อมใจ รับรู้ทั่วทุกความเสี่ยง และมีสติอย่างเต็มร้อยจริง ใช่หรือไม่?
ครองเปลี่ยนความหมกมุ่น (obsession) ของกะเทยวิชาการให้เป็นความหลงใหล (passion) เปลี่ยนความสับสนจับต้นชนปลายไม่ถูกให้เป็นเป้าหมายและการล้มล้าง ในที่สุดกะเทยวิฯ ก็กลายเป็นอำนาจของผีครองโดยสมบูรณ์ เธอพาครองไปถึงใจกลางอำนาจรัฐ แล้วฉากจบของผีใช้ได้ค่ะก็อีรุงตุงนังด้วยการอาละวาดอย่างชอบธรรม
แต่กับกะเทยวิฯ เธอเป็นใครในสงครามนี้ ? เซ็กซ์ที่ถูกมองว่าส่งต่ออุดมการณ์แสนบริสุทธิ์ แท้จริงคือการฉกฉวยชีวิตหรือไม่? กะเทยวิชาการที่ถูกนิ้วอุดปากเมื่อมีความเห็น กะเทยวิชาการที่ถูกยกขา ยัดเยียด และตัดขาดการมีส่วนร่วมในเซ็กซ์ที่ต้องกลายเป็นฝ่ายรับเท่านั้นอย่างไม่มีทางเลือก ความรับผิดชอบของเธออยู่ตรงไหน ความทรงจำที่เว้าแหว่งและมีเป้าหมายนั่นยุติธรรมกับเธอหรือ หรือความยินยอมพร้อมใจและข้อมูลที่เพียงพอมันไม่สำคัญในการต่อสู้กับรัฐพันลึก ?
ผีใช้ได้ค่ะคือหนังที่ถูกยกย่องว่ากล้า ตรงไปตรงมา สดใหม่ และเควียร์ที่สุดเรื่องหนึ่งในประวัติศาสตร์หนังไทย แต่ความตรงไปตรงมาในการพูดถึงการสังหารหมู่โดยรัฐนั้นใช้ความกล้าหาญที่สุดจริงหรือ ? แต่ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ ความกล้าหาญที่สุดของผีใช้ได้ค่ะจากฝีมือรัชฏ์ภูมิ คือการทำให้เห็น ‘ชีวิต’ ของคนที่รับใช้อุดมการณ์ผ่านการถูกทำให้กลายเป็นเรื่องส่วนตัว ชีวิตที่ต้องรับมือกับความโหดร้ายรุนแรงของรัฐเพียงลำพัง ชีวิตที่ต้องสู้โดยไม่รู้ว่าโลกนี้มีทางเลือกมากกว่าแค่ตายหรือสยบยอม โดยไม่รู้เลยว่านี่ไม่ใช่สงครามของตัวเองแต่เพียงผู้เดียว
และนั่นคือชีวิตของ ‘กะเทยวิชาการ’ ผู้เจ็บแค้นเคืองโกรธจากประสบการณ์มือสองโดยผีที่สิงเครื่องดูดฝุ่น ผีที่บุกเข้ามาในบ้านพร้อมกับ Political Agenda ผีที่ Trauma Dump และละเมิด Consent อย่างแนบเนียนที่สุดทั้งกับร่างกาย จิตใจ และอุดมการณ์ของวิฯ
ผีใช้ได้ค่ะ ยังมีรอบฉายในโรงภาพยนตร์
#ผีใช้ได้ค่ะ #AUsefulGhost #Spectator
Content by Ms. Satisfaction
Graphic by frogman
#SPECTRUM #พื้นที่ความคิดของทุกสีสัน
“กรุณาแสดงความเห็นอย่างสุภาพและสร้างสรรค์ ทีมงานสงวนสิทธิ์ในการลบหรือดำเนินการตามสมควร กับความเห็นที่สร้างความเกลียดชัง (hate speech) หรือละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น”
