#งานบอลช่อง3 เริ่มขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ. 2540 เนื่องในโอกาสวันครบรอบก่อตั้งสถานีวิทยุโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 3 หลังจากการจัดงานต่อเนื่องมาได้ 28 ปี ปีนี้เป็นครั้งแรกที่ ‘นักแสดงหญิง’ และ ‘นักร้องหญิง’ ในสังกัดช่อง 3 และ BEC Music ได้สวมเสื้อบอล ลงสนาม และทำสกอร์ด้วยการยิงประตู ไม่ใช่เพียงขึ้นรถพาเหรดหรือแสดงคั่นเกม
การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดขึ้นหลังจากเมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 แอคเคาท์ We 3gether ถามผ่าน X ว่าอยากให้งานบอลปีนี้มีอะไรบ้าง เมื่อแอคเคาท์หนึ่งตอบว่าอยากเห็นดาราหญิงเล่นกีฬาบ้าง เป็นกีฬาวิ่งก็ได้เพราะในสนามมีลู่อยู่แล้ว แอคเคาท์ดังกล่าวก็ตอบกลับว่า “ให้น้องวิ่งเสร็จ เหงื่อออก แล้วจะได้ดูโชว์กันหรือครับ กว่าจะแต่งหน้าและทำผมนานโขนะครับ”
คำตอบที่ถูกมองว่าบ่งบอกอคติต่อผู้หญิงและผูกผู้หญิงไว้กับความสวยความงามเท่านั้นโดนตั้งคำถามอย่างหนักอย่างกลุ่มผู้ชมของช่องที่ติดตามนักแสดงหญิง บางความคิดเห็นระบุว่าในความจริงนักแสดงหญิงหลายคนออกกำลังกายสม่ำเสมอ และมีนักแสดงหญิงที่เป็นอดีตนักแบดมินตันเยาวชนแห่งชาติด้วย บางคนตั้งข้อสังเกตว่านักแสดงชายก็ต้องลงสนามบอลและสลับมาแต่งหน้าแต่งตัวเพื่อการแสดงเหมือนกันแต่ทำไมยังทำได้ ภายหลังแอคเคาท์ We 3gether ได้ลบโพสต์คำถามไปและไม่ได้ตอบสนองต่อประเด็นนี้อีก ท่ามกลางเสียงเรียกร้องต่อเนื่อง งานบอลช่อง 3 ปีแรกที่ ‘ผู้หญิง’ ได้ลงสนามก็เกิดขึ้น แม้จะเห็นได้ชัดว่าไม่ได้มีการจัดเตรียมซักซ้อมอย่างจริงจังเช่นเดียวกับเกมฟุตบอลที่ทีมนักแสดงชายลงสนาม และมีเสียงต่อว่าปนหมั่นไส้จากผู้ชมบางส่วนตามมาด้วย
อะไรทำให้นักแสดงหญิงแถวหน้าของเมืองไทยถูกกีดกันจากสนามบอลมายาวนานขนาดนี้ จริงหรือที่คนจงใจกีดกันผู้หญิง หรือที่จริงไม่เคยมีผู้หญิงในสนามนี้ตั้งแต่แรก ถ้าเป็นอย่างนั้น เส้นสีขาวที่ล้อมสนามหญ้าและประตูเอาไว้กำลังทำหน้าที่อะไรอยู่กันแน่ แล้วทำไมเส้นล้อมสนามจึงถูกฉีกทิ้งเป็นครั้งแรกในปีนี้
#SPECTROSCOPE: ผู้หญิง (ห้าม) ยิงประตู ย้อนรำลึกการสานสัมพันธ์ฉัน Brother ที่ทำให้ผู้ชายเป็นเซ็นเตอร์ในทุกงานประเพณี
ไม่ว่าจะยากดีมีจนหรือเป็นลูกเจ้าขุนมูลนาย กีฬาที่เด็กไทยทุกคนคุ้นเคยไม่ใช่กีฬาประจำชาติหรือกีฬาประจำพื้นถิ่น แต่เป็น ‘ฟุตบอล’ แตกต่างจากประเทศญี่ปุ่นที่มักใช้สนามดินที่เอนกประสงค์และดูแลง่ายกว่า โรงเรียนไทยมาตรฐานแทบทุกแห่งมี ‘สนามหญ้า’ กว้างขวางและมี ‘ประตู’ วางประจำตำแหน่ง 2 ด้าน คุณภาพของสนามหรือเส้นประนั้นขึ้นอยู่กับสถานะทางการเงินของโรงเรียน แต่ Default Setting ของสนามหญ้าในสถานศึกษาภาคบังคับคือฟุตบอลอย่างไม่ต้องสงสัย และแน่นอนว่าในสถานศึกษาชั้นนำ สนามหญ้าและที่นั่งชมกีฬาก็เป็นหน้าเป็นตาให้โรงเรียนอย่างปฏิเสธไม่ได้
เป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่าโรงเรียนและการศึกษาภาคบังคับในไทยช่วงแรกได้รับเอาแนวทางมาจากอังกฤษ และการรับเอา ‘ฟุตบอล’ มาพร้อมกับการศึกษาและความศิวิไลซ์นั้นเอง ที่ล้อมกรอบพื้นที่พิเศษของผู้ชายชนชั้นนำมาจนปัจจุบันวันนี้
#สุภาพบุรุษชุดนักบอล – ปลูกหญ้าไว้เพื่อปลูกฝังความเป็นชาย (แท้)
ความผูกพันระหว่างการศึกษากับกีฬาฟุตบอลถักทอมายาวนาน และดูเหมือนว่าจะเริ่มต้นจากโรงเรียนชายชนนั้นนำเพื่อสร้างประชากรชายในฝันให้กับสังคมไทย ตั้งแต่เมื่อปี พ.ศ. 2444 โรงเรียนของชนชั้นนำ 9 แห่งในกรุงเทพมหานครก็มีฟุตบอลประเพณีกันแล้ว โรงเรียนใน 9 แห่งที่ร่วมประเพณีในยุคนั้นสัมพันธ์กับกลไกการปฏิรูปประเทศและอยู่ใกล้ชิดกับวัง และกิจกรรมนี้ก็เป็นไปเพื่อสร้างความเป็นชายและใช้ขัดเกลาความเป็นสุภาพบุรุษของนักเรียนจากโรงเรียนเหล่านั้นที่เป็นชายล้วน ฟุตบอลประเพณี 9 โรงเรียนขยายตัวสร้างเครือข่ายต่อเนื่องไปเรื่อย ๆ และจัดต่อเนื่องจนถึงปี พ.ศ. 2475 แล้วก็ยุติไปเพราะสงครามโลกครั้งที่ 2 ในช่วงเวลาใกล้กันนั้น นักเรียนสวนกุหลาบที่เข้าศึกษาต่อในระดับมหาวิทยาลัยก็ได้เป็นหัวหอกจัดการแข่งขันฟุตบอลประเพณีจุฬาฯ – ธรรมศาสตร์ขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2477 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเชื่อมสัมพันธ์ระหว่าง 2 มหาวิทยาลัยที่เป็นสถานศึกษาของชนชั้นนำที่จะมีบทบาทสำคัญต่อประเทศชาติต่อไป ในการจัดฟุตบอลประเพณีจุฬาฯ – ธรรมศาสตร์ครั้งแรกก็เกิดขึ้นที่สนามฟุตบอลโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัยด้วย และในปี พ.ศ. 2507 ฟุตบอลประเพณีจตุรมิตรสามัคคีก็ได้ถือกำเนิดขึ้นหลังจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ณ ขณะนั้น กำหนดให้สร้าง “โรงเรียนชายตัวอย่าง” และตั้งโรงเรียนชายล้วนทั้ง 4 แห่งให้เป็นต้นแบบ และทุกครั้งที่กีฬาประเพณีของคนส่วนน้อยของประเทศนี้เกิดขึ้น มันก็ยังเป็นปรากฏการณ์ที่สั่นสะเทือนสังคมอยู่เสมอ
“ความเป็นชายตัวอย่าง” ที่ผูกติดกับกีฬาฟุตบอลสะท้อนค่านิยมความแข็งแรง การคิดวางแผน รวมกลุ่ม และความสามัคคี สิ่งนี้เป็นด้านตรงข้ามของผู้หญิงที่สังคมอยากให้เป็น ในอคติชุดเดียวกันนี้มองว่าผู้หญิงเป็นเพศที่อ่อนแอ ใช้อารมณ์นำเหตุผล และเมื่ออยู่รวมกันก็มักจะก่อปัญหาทะเลาะเบาะแว้ง ผู้หญิงตัวอย่างจึงต้องเรียบร้อย ทำการบ้านการเรือน เย็บปักถักร้อย ถ้าจะรวมกลุ่มกันได้ก็เมื่อเป็นภริยาของนายทหารหรือตำรวจ งานกีฬาประเพณีระหว่างผู้หญิงจึงไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนแม้จะมีโรงเรียนหญิงล้วนของชนชั้นนำในไทย หรือแม้จะในระดับมหาวิทยาลัยที่มีทั้งผู้ชายผู้หญิง
สถานศึกษาปลูกฝังความคิดชุดเดียวกันนี้ให้สังคมไทยเติบโตมาโดย ‘จัดเตรียม’ ที่ว่างของสนามบอลไว้กับเด็กผู้ชายเสมอ และกลุ่มผู้ชายก็เป็นเจ้าของที่ดินปลูกหญ้า (หรือไม่ปลูกหญ้าก็ตาม) อย่างชอบธรรม สนามฟุตบอลจึงไม่ใช่เพียงกีฬาเรื่องเล่น ๆ เน้นความสัมพันธ์ แต่เป็นขอบเขตของผู้ชายในกลุ่มสังคมที่เอื้อเฟื้อรักใคร่และมีความสัมพันธ์เกื้อกูลกันโดยไม่มีผู้หญิงมาเกี่ยวข้อง
แตกต่างจากประเพณีอื่นที่สนามบอลทำหน้าที่ผูกสัมพันธ์แน่นแฟ้น เพราะในงานบอลช่อง 3 ได้กลายเป็นพื้นที่แจ้งเกิดและสั่งสมแฟนคลับของศิลปินดาราบางคนด้วย งานบอลช่อง 3 ถ่ายทอดสดกิจกรรมโดยกินเวลาราว ๆ 5 ชั่วโมงโดยคาดว่ามีผู้ชมสดหลายหมื่นชีวิต การได้ออกอากาศในงานฟุตบอลช่อง 3 จึงสำคัญไม่แพ้ความสัมพันธ์ในสนาม และที่ผ่านมานักแสดงชายที่เล่นฟุตบอลจะได้เวลาออกอากาศมากกว่าปกติเพราะ ‘ซีนน่ารักๆ’ ระหว่างเพื่อนผู้ชาย และหากผู้หญิงจะได้ปรากฏกาย ก็ต่อเมื่อเป็น ‘แฟนนักบอล’ คนหนึ่งเท่านั้น
#ถึงเวลาของผู้หญิงในสนาม – การทวงคืนของเควียร์แฟนที่เพิ่งโงหัวพ้นดินมาสู่พื้นหญ้า
ถ้าความสัมพันธ์ระหว่างผู้ชายชั้นนำเป็นจุดศูนย์กลางของงานประเพณีตลอดมา ก็แน่นอนว่าผู้หญิงและคนอื่น ๆ ก็ต้องอยู่ข้างสนามในฐานะผู้ชมเสมอ การเปลี่ยนแปลงในปีนี้ก็เกิดขึ้นเพราะกลุ่มผู้ชมที่เคยอยู่ข้างสนามหมดความอดทนและเปลี่ยนตัวเองมาเป็นผู้เล่นในเกมคอนเนกชั่นเสียเอง โดยมีหลิงหลิง คอง และออม กรณ์นภัส นักแสดงหญิงที่โด่งดังจากซีรีส์แซฟฟิค ‘ใจซ่อนรัก’ เป็นตัวแทนเพื่อบอกว่าสนามกีฬาและสนามสื่อแห่งนี้ไม่ใช่ที่ของผู้ชายเท่านั้น แต่เป็นของผู้หญิงและเควียร์ด้วย
ความสำเร็จของหลิงออมหลังซีรีส์ออกฉายเมื่อเดือนสิงหาคมปีที่แล้วสร้างการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง และการมีอยู่ของแฟนคลับนักแสดงหญิงก็สั่นคลอนขนบเดิม ๆ ให้กับสื่อใหญ่หลายต่อหลายครั้ง เช่นเดียวกับในงานบอลครั้งนี้ที่นอกจากการเรียกร้องผ่านโซเชียลมีเดีย กลุ่มแฟนคลับของ #หลิงออม แสดงตัวโดยเช่าสนามเทพหัสดินความจุราว 6,000 ที่นั่งเพื่อจัดกิจกรรมสานสัมพันธ์ระหว่างแฟนคลับที่ส่วนใหญ่เป็นคนเพศกำเนิดหญิง และบางส่วนเป็นคนในชุมชน LGBTQIAN+ ในงานทำฟู้ดซัพพอร์ตด้วยเชฟที่มีชื่อเสียง ถ่ายทอดสดภาพจากในสนามขึ้นจอขนาดใหญ่ มีระบบถ่ายทอดสดกิจกรรม 2 ภาษาเพื่อแฟนคลับชาวไทยและชาวต่างชาติ ภายหลังจัดงานมีการเปิดเผยว่างบประมาณในการจัดกิจกรรมสูงถึง 1 ล้านบาท การต่อรองของแฟนคลับในครั้งนี้จึงไม่ใช่แค่การรวมตัวหรือด่าทอในโลกออนไลน์ แต่คือการบอกว่า ‘เงิน’ ได้ย้ายข้างมาสู่ดาราหญิงแล้ว เควียร์แฟนได้ใช้ ‘ทุน’ ที่เคยกดหัวไม่ให้มีตัวตนบนสื่อ มาเป็นเครื่องมือเพื่อเรียกเอาความสัมพันธ์ระหว่างผู้หญิงและการแสดงกึ่งเลิฟซีนของคู่ดาราที่แสดงละครแซฟฟิคมาสู่จอโทรทัศน์อย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน
แม้สุดท้าย #งานบอลช่อง3 จะจบด้วยการแสดงของคู่รัก ‘หมาก-คิม’ และ ‘ณเดชน์-ญาญ่า’ เพื่อตอกย้ำว่าขนบรักต่างเพศ (Heteronormative) จะมีบทบาทสำคัญเหนือสิ่งอื่นใด แต่การเปลี่ยนแปลงกำลังเกิดขึ้นแล้ว ด้วย ‘ซีรี่เกๆ’ ที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจเป็นตัวการันตี
#55ปีงานบอลช่อง3 #Sapphic #GirlLove #งานบอลประเพณี
Content by Ms. Satisfaction
Graphic by Chayanit K.
the101.world: https://www.the101.world/cutufootball/
Sanook: https://www.sanook.com/sport/1369772/, https://www.sanook.com/news/8186350/, https://www.sanook.com/news/8623870/
ประชาไท: https://prachatai.com/journal/2023/11/106891#_ftn11
เดลินิวส์: https://www.dailynews.co.th/news/2883376/
X: https://x.com/Minebaeju/status/1893643714133995710, https://x.com/sthaftertherain/status/1883458146162913701,
คมชัดลึก: https://www.komchadluek.net/hot-social/Social/571977
#SPECTRUM#พื้นที่ความคิดของทุกสีสัน
“กรุณาแสดงความเห็นอย่างสุภาพและสร้างสรรค์ ทีมงานสงวนสิทธิ์ในการลบหรือดำเนินการตามสมควร กับความเห็นที่สร้างความเกลียดชัง (hate speech) หรือละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น”
