“ที่สีลมคุณเจอคนได้ทุกประเภท นักเรียน นักบวช หมอนวด หรือแม้กระทั่งคนบ้า”
ว่ากันว่ากรุงเทพเป็นเมืองที่ไม่เคยหลับใหล และถ้าจะมีถนนเส้นใดที่สะท้อนวิถีชีวิตของเมืองนี้ได้ดีที่สุดก็คงจะเป็น ‘ถนนสีลม’ ในเวลากลางวัน สีลมคือศูนย์กลางธุรกิจที่ผู้คนสวมสูทเดินกันอย่างเร่งรีบ แต่เมื่อดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้า ถนนเส้นเดิมกลับเปลี่ยนเป็นพื้นที่แห่งสีสัน แสงไฟ และอิสระแห่งชีวิตยามค่ำคืน และถนนสีลมยังเป็นหนึ่งในพื้นที่สำคัญที่สะท้อนความหลากหลายของผู้คนในกรุงเทพฯ ได้อย่างชัดเจน เป็นถนนที่เปิดกว้างทั้งวัฒนธรรม ศาสนา อาชีพและที่เป็นภาพจำของถนนเส้นนี้ก็คือกลุ่มคนหลากหลายทางเพศ ที่ใช้พื้นที่นี้ในการแสดงออกถึงตัวตนอย่างอิสระ
เนื่องในเดือนแห่ง Pride Month ที่กำลังจะจบลง Spectrum พาผู้ชมกลับบ้านสู่ถนนประวัติศาสตร์ของความหลากหลายอย่าง ‘ถนนสีลม’ จากมุมมองของผู้เขียนที่คลุกคลีกับถนนเส้นนี้ตั้งแต่วัยเรียน
#SpectrumOfHuman: นักเรียน นักบวช นักนวด นักขาย แตกต่างหลากหลายบนนถนนสาย ‘สีลม’
‘ถนนสีลม’ เส้นทางยาวเกือบ 3 กิโลเมตร ที่เล่าความหลากหลายของกรุงเทพฯ ได้ชัดเจนในทุกก้าว หากเริ่มต้นที่แยกบางรัก ตัดเข้าถนนเจริญกรุง แล้วเดินทอดยาวไปจนสุดแยกศาลาแดง ถนนสีลมเส้นนี้จะค่อย ๆ เปลี่ยนภาพให้เห็นอย่างน่าประหลาดใจ เหมือนกับเล่าเรื่องสองบทของถนนเส้นเดียวกัน ถ้าให้เห็นภาพแบบชัดเจนที่สุด ยกตัวอย่างโดยเอารถไฟฟ้าเป็นตัวกลาง ครึ่งแรกสีลมช่วงต้นทางก่อนตัดออกไปบางรัก สีลมที่ไม่มีรถไฟฟ้าตัดผ่าน เต็มไปด้วยกลิ่นอายของความดั้งเดิม ทั้งศาสนาวัฒนธรรมหลายเชื้อชาติที่อยู่ร่วมกัน ความเป็นอยู่แบบชุมชนที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในย่านใจกลางเมืองที่วุ่นวาย แต่เมื่อขยับเข้าสู่ช่วงปลายถนน ภาพกลับพลิกเปลี่ยนไป สีลมก่อนตัดแยกออกไปถนนราชดำริ หัวลำโพงและอังรีดุนังต์ เราจะเห็นอาคารสำนักงานขนาดใหญ่ ตึกระฟ้า ที่เป็นศูนย์กลางธุรกิจขับเคลื่อนเมือง ผู้คนสามารถเดินออกจากตึกสูงทุกที่ เพื่อเดินทางได้ทั้งรถไฟฟ้าบนดินและใต้ดิน กึ่งกลางของสีลมจึงเหมือนเป็นจุดตัดของความเร่งรีบกับความเรียบง่าย ความดั้งเดิมและความเป็นเมืองที่แตกต่างกัน
#แตกต่างอาชีพ
ด้วยความหลากหลายที่นำเสนออกมาอย่างแตกต่างกันบนถนนเส้นนี้ ในตอนกลางวัน สีลมคือภาพของเมืองที่เต็มไปด้วยชีวิตชีวา ผู้คนหลากหลายอาชีพเดินสวนกันไปมา ตั้งแต่พ่อค้าแม่ค้าที่เปิดร้านริมทางตั้งแต่เช้ามืด เด็กนักเรียนเดินเข้าโรงเรียน พนักงานออฟฟิศในชุดสูท และไปจนถึงหมอและพยาบาลจากโรงพยาบาล สีลมในเวลากลางวันคือเมืองที่ไม่หยุดเคลื่อนไหว และเรียกได้ว่าเป็นพื้นที่ที่ของความหลากหลายของอาชีพในสังคมเมืองได้ชัดเจนมากที่สุดอีกพื้นที่หนึ่ง
แต่ในช่วงเวลากลางคืน สีลมได้กลายเป็นอีกหนึ่งจุดหมายของนักท่องเที่ยวและผู้คนที่ออกมาใช้ชีวิตหลังเลิกงาน ที่นี่เต็มไปด้วยบาร์ ร้านอาหาร ผับ และพื้นที่ที่มีบรรยากาศเปิดกว้างสำหรับกลุ่มคนหลากหลาย และในโลกกลางคืนนี้เอง เราจะได้เห็นแดร็กควีนที่แต่งตัวครึ่งท่อนก่อนจะไปแปลงโฉมเต็มที่ในซอย 4 เราเห็นเกย์แนใส่เสื้อกล้ามตะข่ายแบบเตรียมพร้อมไปเต้น เราเห็นคนทำงานกลางคืน ที่ทักทักทายพี่ ๆ วินมอเตอร์ไซค์อย่างสนิทสนม ก่อนจะไกล่เกลี่ยนกันว่าวันนี้ใครจะขอจอดมุมไหน เสาร์ต้นนี้ใครจะได้รอลูกค้า กลิ่นข้าวเหนียวไก่ย่าง เสียงตำส้มตำ และเสียงหมอนวดเรียกลูกค้าด้วยหลากหลายภาษาดังแว่วตลอดทั้งเส้นถนนสีลม
#หลายหลากเชื้อชาติ
หากเริ่มต้นเดินจากหน้าโรงพยาบาลเลิดสินตรงยาวไปจนถึงวัดแขก คุณจะรู้สึกเหมือนเดินอยู่บนถนนเส้นเดียวแต่ได้ผ่านวัฒนธรรมหลายประเทศในไม่กี่ร้อยเมตร ภาพที่คุ้นตาที่สุดคือกลุ่มคนเชื้อสายอินเดียที่แต่งตัวสวย ๆ เดินเข้าออก ‘วัดพระศรีมหาอุมาเทวี’ หรือ ‘วัดแขก’ วัดของศาสนาฮินดูที่เต็มไปด้วยผู้คนหลากหลายศาสนาเดินเข้าออกไปไหว้สักการะ แต่ถ้าข้ามถนนไปอีกฝั่งตรงข้ามซอยวัดแขก ตรอกไวตี คุณจะเจอกับมัสยิด ศูนย์รวมใจของชาวมุสลิมในย่านนี้ ที่ตั้งอยู่ท่ามกลางซอยที่เต็มไปด้วยร้านค้าของชาวจีน ร้านอาหารญี่ปุ่น ร้านอาหารไทย ในบริเวณเดียวกัน เลยมาหน่อยจากซอยสีลม 20 มี โบสถ์คาทอลิกเล็ก ๆ ตั้งอยู่ และถ้าเดินต่อมาอีกนิดจะเจอโรงเรียนฮั่วเคี้ยว โรงเรียนจีนที่สอนเน้นปรัชญาขงจื๊อ หรือเรียนอักษรจีนกันแบบเข้มข้น
ความหลากหลายในเรื่องของศาสนาที่เราเห็นบนถนนสายนี้ เป็นเพียงแค่อย่างแรกที่เกิดขึ้น ภาพคุ้นตาของพิธีกรรมของหลายศาสนา แสดงให้เห็นถึงการรับวัฒนธรรมชาติต่าง ๆ เข้ามาโดยใช้ถนนเส้นนี้เป็นศูนย์กลาง ผู้คนต่างเชื้อชาติเดินสวนกันและใช้ชีวิตร่วมกันเป็นเรื่องปกติ ล้วนเป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นมาเป็นสิบ ๆ ปี และกลายเป็นอีกหนึ่งภาพจำของความหลากหลายบนถนนสีลม
#มากมายเทศกาล
ด้วยความหลากหลายของศาสนาและเชื้อชาติบนถนนเส้นนี้ ‘เทศกาล’ จึงได้เกิดขึ้นมากมายบนถนนสีลม ความเปิดกว้างของผู้คนโดยไม่มีเชื้อชาติใดมาปิดกั้นความต่างของแต่ละวัฒนธรรม พร้อมที่จะโอบรับประเพณีและวัฒนธรรมอื่น ๆ ‘เทศกาลนวราตรี’ เป็นหนึ่งในงานเฉลิมฉลองทางศาสนาฮินดูที่มีเอกลักษณ์และจัดขึ้นอย่างโดดเด่นในกรุงเทพฯ และถูกจัดขึ้นบนถนนสีลม ทุกปีบริเวณวัดแขกซึ่งถือเป็นศูนย์กลางของชุมชนชาวอินเดียและชาวฮินดูในไทย ถือเป็นเทศกาลหนึ่งที่เป็นสัญลักษณ์ของการอยู่ร่วมกันของศาสนา วัฒนธรรม และเชื้อชาติ ดึงดูดผู้คนโดยไม่จำเป็นต้องเชื้อชาตินั้น ๆ ให้มาร่วมเฉลิมฉลองอย่างเคารพซึ่งกันและกัน และไม่ใช่เพียงแค่นวราตรีเท่านั้น ยังมีเทศกาลอีกมากมายที่เกิดขึ้นในสีลม ไม่ว่าจะเป็นงานวันตรุษจีน ที่พื้นที่ร้านข้างทางก็พร้อมที่จะเปลี่ยนการตกแต่งแบบจีน มีการเชิดสิงโตตามประเพณีของจีน หรือเทศกาลดิวาลี งานเฉลิมฉลองปีใหม่ของชาวฮินดู
อีกภาพจำหนึ่งของถนนสีลมอย่าง ‘เทศกาลสงกรานต์’ ถนนเส้นนี้ได้กลายเป็นหนึ่งในจุดจัดสงกรานต์หลักของกรุงเทพฯ ซึ่งความโด่งดังของสงกรานต์สีลมไม่ใช่แค่เพียงในไทยเท่านั้น แต่ถูกพูดถึงไปทั่วโลก นักท่องเที่ยวมากมายหลายเชื้อชาติ เดินทางมาช่วงกลางเดือนเมษายนเพื่อเล่นสงกรานต์ที่สีลม ด้วยย่านแห่งนักท่องเที่ยวที่มีจำนวนมากอยู่แล้วและการปรับตัวเรื่อย ๆ ของเทศกาล ปิดถนนยาวเพื่อให้คนเข้ามาเล่นน้ำ มีดนตรี กิจกรรมมากมาย เทศกาลที่ดูสนุก เข้าถึงง่ายและเปิดกว้าง สงกรานต์จึงสะท้อนตัวตนของสีลมได้อย่างชัดเจน พื้นที่ของความหลากหลายที่อยู่ร่วมกันได้อย่างกลมกลืน ไม่ว่าจะเป็นออายุ อาชีพ เชื้อชาติหรือเพศใดก็ตาม
ในขณะที่ทั้งปีสีลมมีเทศกาลหลากหลาย กลุ่มคนที่ไม่เคยหายไปจากการเป็นแม่งานและพ่อโฮสคือพี่น้องจากชุมชนเพศหลากหลาย ทุกสงกรานต์เราต้องเจอประชากร LGBTQ+ เป็นแสนล้านคนที่แยกย้ายกันตั้งวงเต้นบ้าง ขึ้นรถแห่เป็นเกย์หมีบ้าง เป็นนางสงกรานต์บ้าง ไหนจะช่วงเดือนตุลาคมที่พี่กะเทยผมยาวแต่งสาวแต้มหน้าผากเต้นรำนำขบวนที่งานนวราตรี แล้วเรายังเจอพี่ทอม น้องทรานส์แมนเชิดสิงโตในขบวนช่วงตรุษจีน เป็นเครื่องยืนยันว่าท่ามกลางความหลากหลายของอาชีพ ศาสนา และเทศกาล พื้นที่สีลมมีคนเพศหลากหลายปักหลักใช้ชีวิตที่นั่นเสมอ
#หลากหลายทางเพศ
บริเวณถนนสีลมซอย 2 ถึง ซอย 4 เป็นที่รู้จักกันอย่างดีของชุมชนเพศหลากหลาย ร้านผับบาร์ชื่อดังที่เต็มไปด้วยเหล่าเก้งเกย์หรือเพศหลากหลายที่ปรากฎในซอยนี้ทุกค่ำคืน ซึ่งไม่ใช่แค่ในประเทศไทยแต่เรื่องราวเหล่านี้โด่งดังไปไกลทั่วโลก สีลมจึงกลายเป็นย่านที่หลายคนรู้จักในฐานะพื้นที่ที่ให้ความรู้สึก ‘ปลอดภัย’ สำหรับการแสดงออกถึงตัวตน ไม่ว่าจะเป็นเพศสภาพ รสนิยม หรือวิถีชีวิต
ที่มาหรือต้นกำเนิดว่าเพราะอะไรสีลมจึงกลายเป็นพื้นที่แลนมาร์กของกลุ่มคนความหลากหลายทางเพศยังไม่มีหลักฐานปรากฎอย่างแน่ชัด แต่ก็มีข้อมูลว่าชาวต่างชาติจำนวนมากที่อพยพเข้ามาในไทยมักจะเข้ามาตั้งถิ่นฐานในสีลมและพัฒน์พงษ์ ทำให้เกิดการรับวัฒนธรรมต่าง ๆ เข้ามา รวมถึงการแสดงออกถึงความหลากหลายทางเพศที่มากขึ้น บวกกับช่วงปี 1970 – 1980 ช่วงยุคที่เริ่มมีบาร์และคาเฟ่แบบ friendly ที่เปิดต้อนรับทุกเพศในย่านพัฒน์พงษ์ สีลม และสุขุมวิท แต่ไม่ได้เปิดเผยหรือเน้น LGBTQ+ อย่างชัดเจน Telephone Pub บนถนนสีลม ซอย 4 จึงถือเป็นหนึ่งในผับ LGBTQ+ แห่งแรก ๆ ของไทย และมักถูกยกให้เป็น ‘เจ้าแรกที่มีชื่อเสียงและตั้งใจเจาะกลุ่ม LGBTQ+ อย่างชัดเจน’ โดยเปิดมาตั้งแต่ปี 1987 เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน และในซอยนั้นยังมีแดร็กบาร์ในตำนานอย่าง The Stranger Bar ที่รอรับลูกค้าอยู่ทุกวัน บริเวณถนนเส้นนี้จึงกลายเป็นที่จดจำของความหลากหลายทางเพศและอาชีพกลุ่มคนกลางคืนที่เกิดขึ้น
ถนนเส้นนี้ยังเป็นถนนที่จัด Bangkok Pride ครั้งแรกในประเทศไทย โดยจัดขึ้นในเย็นวันฮาโลวีนของปี 1999 ในชื่อ ‘Bangkok Gay Festival 1999’ จนถึงวันนี้ สีลมยังคงเป็นหนึ่งในพื้นที่ที่ถูกจดจำอย่างกว้างขวางในฐานะพื้นที่สำหรับกลุ่ม LGBTQ+ ไม่ใช่แค่ในสายตาคนไทยเท่านั้น แต่รวมถึงผู้คนจากทั่วโลกที่เดินทางมาเยือน
สำหรับเราในฐานะผู้เขียน คนที่เดินผ่านถนนเส้นนี้มาแล้วนับครั้งไม่ถ้วน แม้เวลาจะเปลี่ยนไปหลายสิบปี และเราไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของช่วงเวลานั้น ร้านบางแห่งที่เคยโด่งดังในยุคก่อนอาจปิดตัวลงไปแล้ว บาร์บางแห่งที่เคยเป็นแลนด์มาร์กของยุค 80s หรือ 90s กลายเป็นแค่ความทรงจำของคนรุ่นหนึ่ง แต่ทุกวันที่ผ่านเข้าไปที่สีลม เรายังคงเห็นร่องรอยวัฒนธรรม ทุกเช้าวันจันทร์ถึงศุกร์แปดโมงเช้าและสี่โมงเย็น ถ้าบังเอิญผ่านไปแถวนี้เวลานี้แล้วเจอกับรถติดในซอยสีลม รู้ได้เลยว่าเด็กนักเรียนกำลังเลิกเรียน ช่วงเวลาที่เราได้ใกล้ชิดกับถนนเส้นนี้ได้เห็นว่ามีร้านอาหารเก่าแก่ปิดตัวลงไป ถึงหลาย ๆ ที่จะเปลี่ยนไปจากภาพที่คุ้นเคย แต่ทุกวันนี้สีลมก็ยังไม่เคยสูญเสียกลิ่นอายดั้งเดิมที่ทำให้มันพิเศษ ยังคงเป็นพื้นที่ที่ผู้คนหลากหลายสามารถใช้ชีวิตร่วมกันได้อย่างมีความสุข ทั้งในเชิงเชื้อชาติ ศาสนา อาชีพ หรือแม้กระทั่งความหลากหลายทางเพศ พื้นที่ที่ไม่เคยหยุดขยับและไม่เคยหลับใหล
#Silom #Sil0mRoad #SilomSoi2 #SilomSoi4 #BangkokGayFestival #นวราตรี #สงกรานต์สีลม
Content by Pitchaya S.
Graphic by Kasidit Taranabhaiboon
อ้างอิง
lib.ru.ac.th: https://bit.ly/4665MJ0
themodernist: https://bit.ly/4nlLce7
ข่าวช่องวัน: https://bit.ly/3HMBFMT
Photos credit
Photo by Weichao Deng on Unsplash
Photo by Miguel Castro on Unsplash
Photo by Tushar Agarwal on Unsplash
Photo by Evan Krause on Unsplash
Photo by Theo Topolevsky on Unsplash
Photo by Red Shuheart on Unsplash
Photo by Mentozs Sys on Unsplash
#SPECTRUM #พื้นที่ความคิดของทุกสีสัน
“กรุณาแสดงความเห็นอย่างสุภาพและสร้างสรรค์ ทีมงานสงวนสิทธิ์ในการลบหรือดำเนินการตามสมควร กับความเห็นที่สร้างความเกลียดชัง (hate speech) หรือละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น”
