‘ชื่อ’ ที่ถูกตั้งขึ้นมา ล้วนแล้วแต่เป็นหลักฐานชิ้นสำคัญที่บ่งบอกถึงการดำรงอยู่ของอัตลักษณ์ บุคคล และสิ่งของ ทั้งยังเป็นสะท้อนวิสัยทัศน์มุมมอง และปัจจัยที่มีผลต่อการแบ่งแยกประเภทและจัดแจงลำดับชั้นทางสังคม ความ (ไม่) บังเอิญของ คำพ่วงท้ายว่า ‘สอง’ ที่คงอยู่มาตลอดบนหน้าประวัติศาสตร์กะเทย พาเราไปเยี่ยมชมหอจดหมายเหตุแห่งอิทธิพลและความไร้ซึ่งอิทธิพลของผู้หญิงข้ามเพศ ที่เกือบจะ ‘เป๊ะ’ แต่ถูกคนตรงเพศจำกัดความให้เหลือแค่ ‘เละปุ๊’ มานานนับศตวรรษ
เรื่องมันเริ่มจากการปะปนกับอัตลักษณ์เควียร์อื่น ๆ อย่าง ‘บัณเฑาะก์’ ในพระไตรปิฎก ก่อนจะกลายเป็นการช่วงชิงพื้นที่กับอินเตอร์เซ็กซ์และไบเซ็กชวล อย่าง กะเทย หรือ กะเทิย ในกฎหมายตราสามดวงและพจนานุกรมไทย-ล้านนา ฉบับแม่ฟ้าหลวง จนเข้าสู่ยุคที่คนแยกเกย์ออกสาวกับทรานส์สาวไม่ออก อย่าง ‘ตุ๊ด’ ในภาพยนตร์ Tootsie (2525) และมาถึงช่วงที่คนตรงเพศมองว่า ‘สาวประเภทสอง‘ นี่แหละ สุภาพพอไหวและใช้ในเอกสารราชการหรือสื่อต่าง ๆ ได้อยู่ แต่ได้อยู่เท่ากับไม่ได้ไงแม่! เพราะสุดท้ายคำว่า ‘สอง’ ก็เป็นเพียงการทำให้สวยหรูของความเป็นรองที่ซ่อนอยู่ในชื่อก่อนหน้า หนำซ้ำยังย้ำว่าเธอคือลำดับที่สองถัดจากสาวประเภทที่หนึ่งผู้มีความเป็นหญิงโดยชอบธรรม
#สาวประเภทใดที่ต้องเกณฑ์ทหาร – ก็สาวประเภทสองที่ต้องเจอกับการจับจ้องและมองเป็นอื่น
หลักฐานลายลักษณ์อักษรของคำว่า “สาวประเภทสอง” ปรากฎอยู่ระหว่างช่วงปี 2530 – 2540 จากคลังบทความในนิตยสารสารคดี ปีที่ 18 ฉบับที่ 241 เดือน ธ.ค. ปี 2545 ที่เลือกใช้คำว่า ‘สาวประเภทสอง’ แทนคำว่ากะเทย และไม่รู้ว่าเกี่ยวข้องกันแน่หรือไม่ ? ที่การตรวจเลือกทหารกองเกินประจำปี ก็จำแนกพวกเธอให้อยู่ในกลุ่มบุคคลจำพวก/ประเภทที่สองด้วยเช่นกัน
แต่เดิม ทหารกองเกินประเภทที่สองนี้มีไว้สำหรับคัดแยกกลุ่มผู้มีร่างกายไม่สมบูรณ์ มีโรคที่รักษาไม่หาย หรือเป็นผู้พิการ เหล่าสาวทรานส์ที่รอดพ้นการเกณฑ์ทหารจึงถูกระบุสาเหตุในใบ สด.43 ว่าเป็น ‘โรคจิตถาวร’ จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2549 นางกอจากลพบุรีใจกล้า ยื่นฟ้องต่อศาลฎีกาฯ ให้เลิกเหมารวมว่าพวกเธอเป็นโรคจิตถาวร ศาลฎีกาจึงสั่งจำแนกเป็นหมวดหมู่เพิ่มเติมในจำพวกที่สอง—บุคคลที่มีภาวะเพศสภาพไม่ตรงกับเพศกำเนิด แต่ก็เป็นอันทราบกันดีว่าการถูกจัดในประเภทที่สองนั้นคือการจงใจบอกว่าบกพร่อง ไม่พร้อมรับใช้ชาติ และถูกจัดเป็นคนผิดปกติที่มีอาการในกลุ่มจิตเภท
เมษายนที่สาวประเภทสองต้องเกณฑ์ทหาร จึงยังคงเป็นเดือนสะเทือนขวัญของผู้หญิงข้ามเพศที่ต้องหัวหมุนวุ่นวายจากการวิ่งขอใบรับรองแพทย์์ และการต้องตัดสินว่าจะแต่งหญิงหรือแต่งบอยกันแน่ถึงจะรอด โดยทั้งหมดอยู่ภายใต้อำนาจการควบคุมของกลุ่มชายแท้ที่มองพวกเขาและเธอเป็นเพียง ‘สีสัน’ และ ‘สิ่งแปลกตา’ หรือเป็นตำนาน ‘นางฟ้าเกณฑ์ทหาร’ ที่หากชายใดได้เห็นก็จะกล่าวว่านับเป็นบุญตา ซึ่งล้วนแล้วแต่ย้อนกลับมาบอกว่าเธอไม่เหมือนพวกฉัน เธอเป็นคนอื่น และเธอเป็นคนที่ยืนอยู่ลำดับสองรองจากพวกฉัน ทั้ง ๆ ที่สิ่งที่ผู้หญิงข้ามเพศต้องการก็คือการได้เป็นผู้หญิง
#สู้สิวะเพื่อคำว่าอีหญิง – จากความเป็นสาวสู่ความเป็นหญิงของสตรีข้ามเพศ
ตอนที่ สมหญิง ดาวราย จากภาพยนตร์ เพลงสุดท้าย (2528) กล่าวปลุกใจตนเองหน้ากระจกว่า “สู้สิวะอีหญิง” นอกจากมันจะเป็นชื่อจริงของเธอ มันยังเป็นการยืนยันความเป็นผู้หญิงของตัวเองที่คนอื่นไม่ยอมรับอีกด้วย เพราะหากมองไปที่คำขายบนใบปิดหนัง สมหญิงยังถูกเรียกว่าเพศที่สาม ซึ่งเป็นฉายานามที่กวาดต้อนทุกอัตลักษณ์อันนอกเหนือไปจากชายหญิงลงไปชั้น G และยกความประเสริฐศรีให้เพศที่หนึ่ง (ชาย) เพศที่สอง (หญิง) ซึ่งแน่นอนว่ากะเทยไม่พอใจในคำเรียกที่เหมารวม คลุมเครือ และไม่ใช่สิ่งที่พวกเธอเป็นอยู่เช่นนี้ จึงเกิดเป็นการสู้กลับทางวัฒนธรรมอย่าง ฉันก็เป็นผู้หญิงคนหนึ่ง โดย เจินเจิน บุญสูงเนิน หรืออย่าง สตรีเหล็ก โดย ยงยุทธ ทองกองทุน ที่ล้วนมีแรงผลักดันจากความจริงที่ว่า ในขณะที่ Gay เป็นเกย์ Lesbian เป็นเลสเบี้ยน Bisexual เป็นไบ และ Tom boy เป็นทอม แต่ Trans เป็น สาวเสียบ สาวสอง เป็นทุกอย่างยกเว้นตัวเองมาโดยตลอด จนกระทั่งปี 2553 ในรายการ Woody Talk ที่ทุกอย่างเปลี่ยนไปเมื่อ นก ยลดา ออกมาทวงคืนคำว่า ‘ผู้หญิง’ ให้กลับสู่ชุมชนผู้หญิงข้ามเพศอย่างเป็นทางการ เธอพาคำว่า ‘ทรานส์เซ็กชวล’ ที่ ณ ตอนนั้นเป็นที่ยอมรับโดยคนข้ามเพศทั่วโลกว่าทำถูกทำถึง มาแปลอย่างตรงตัวว่าบุคคลผู้ข้ามผ่านเพศ หรือก็คือ บุคคลข้ามเพศ และนับแต่นั้น Trans จึงค่อย ๆ ถูกรับรู้ เข้าใจ และกลายเป็น ทรานส์ ในสังคมไทยได้อย่างทุกวันนี้
ส่วน พี่กะเทย ตุ๊ดเด็ก และสาวสอง ที่ผู้หญิงข้ามเพศหลายคนยังคงถือครองเป็นคำเรียกแทนอัตลักษณ์ ก็ไม่ใช่ว่าพวกเธอลืมอัพเดตระบบปฏิบัติการแต่อย่างใด หากแต่เป็นความตั้งใจโอบรับคำดูถูก คำเหยียดหยาม และคำในตำนานให้เป็นคำที่ส่งเสริมพลังแก่ตัวตน ตอกย้ำประวัติศาสตร์ของชุมชน และย้ำเตือนทุกคนว่าครั้งหนึ่งผู้หญิงคนนี้เคยเป็นเพียงสาวประเภทสอง
#พี่กะเทย #สาวประเภทสอง #TransWomenareWomen #TurnSlursintoSlays
Content by kulkul
Graphic by Kasidit Taranabhaiboon
อ้างอิง
bbc: https://www.bbc.com/thai/53679718
ทองกระจาย, ช. (2023). จาก “กะเทย” สู่ “ผู้หญิงข้ามเพศ” การเปลี่ยนแปลงเชิงวาทกรรมว่าด้วยอัตลักษณ์ทางเพศในสังคมไทย. วารสารมานุษยวิทยา, 6(1), 143–182. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jasac/article/view/266735
นิตยสาร สารคดี: https://bit.ly/42tBGgn
#SPECTRUM #พื้นที่ความคิดของทุกสีสัน
“กรุณาแสดงความเห็นอย่างสุภาพและสร้างสรรค์ ทีมงานสงวนสิทธิ์ในการลบหรือดำเนินการตามสมควร กับความเห็นที่สร้างความเกลียดชัง (hate speech) หรือละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น”
