“อยู่ข้างหน้าแล้ว แถวยาวมากกกก เรายังจะมุ่งมั่นไหม แล้วเจ้าแม่จะจัดคิวให้เราได้หรือ?”
หางแถวที่รอไหว้ศาลเจ้าแม่ทับทิมในวันที่ 28 มกราคมยาวประมาณ 300 เมตร การต่อแถวในช่วงเวลาประมาณ 1 ทุ่มกินเวลาราว 30 นาที ทั้ง ๆ ที่ปากทางเข้าศาลเจ้าแม่ทับทิมที่ล้อมไปด้วยรั้วสังกะสีของโครงการคอนโดจะมีลูก ๆ คอยบอกว่าศาลเจ้าแม่ทับทิมเปิดให้บริการตลอดคืน ถ้ามีธุระก็ค่อยแวะกลับมาก็ได้ แต่ไม่อาจหยุดความศรัทธาตั้งมั่นของผู้คนที่หลั่งไหลทั้งจากเลิกงาน เลิกเรียน เพื่อมาสักการะบูชาเจ้าแม่ทับทิมที่แมสใน TikTok และสำคัญต่อจิตใจของคนในพื้นที่ ในฐานะ ‘ลมหายใจสุดท้ายของสามย่าน’
The Last Breath of Sam Yan (2023) เข้าฉายใน Netflix ตั้งแต่เมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2567 สารคดีเรื่องนี้เป็นปากเสียงสำคัญของนิสิตจุฬาและผู้คนที่หวงแหนพื้นที่ทางวัฒนธรรมที่ตั้งบนพื้นที่นี้มานานถึง 110 ปี นับจากระยะเวลาในบันทึก ศาลเจ้าแม่ทับทิมเป็นสิ่งปลูกสร้างที่ผ่านยุคสมัยมาพร้อม ๆ กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และอาจเป็นหลักฐานชิ้นสุดท้ายที่บอกว่าสามย่านเคยเป็นที่ที่คนเคยมีชีวิตอยู่จริง ๆ หลังจากที่ผู้คนเหล่านั้นต้องย้ายออกเพราะการไล่รื้อตึก ปิดตลาด จนทำให้ค่าครองชีพรอบจุฬาฯ แพงจนแทบเป็นไปไม่ได้ที่คนหาเช้ากินค่ำจะใช้ชีวิต
สารคดีเรื่องนี้ได้รับรางวัลภาพยนตร์สารคดียอดเยี่ยม (Best Documentary Film) จากเวทีสุพรรณหงษ์ ได้รับรางวัลสารคดียอดเยี่ยม ประจำปี 2566 จากชมรมวิจารณ์บันเทิง และเพ็ญประภา พลอยสีสวย ผู้ดูแลศาลเจ้าแม่ทับทิมสะพานเหลือง ก็ได้รับรางวัลจิตร ภูมิศักดิ์ ด้านการขับเคลื่อนสังคม ประจำปี 2565 ด้วย
#ศรัทธา24ชั่วโมง – ศาลในฐานะพื้นที่แห่งศรัทธาของคนรุ่นใหม่
วินมอเตอร์ไซค์ที่เคยอาศัยอยู่แถวสามย่านแต่ก็ต้องย้ายออกไปเพราะภัยค่าครองชีพ เล่าให้ฟังว่าตั้งแต่ช่วงปีใหม่เป็นต้นมา ศาลเจ้าแม่ทับทิมดังระเบิด จากแต่เดิมที่มีแต่คนเฒ่าคนแก่เข้ามาสักการะบูชา วันนี้ศาลเจ้าแม่ทับทิมคราคร่ำไปด้วยคนรุ่นใหม่แบบที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนกับศาสนสถานใด เมื่อมีคนมามาก รายได้ของคนในละแวกนี้ก็เพิ่มขึ้น ตัวเขาเองแม้จะศรัทธาแต่ก็ยังข้องใจเสมอกับปรากฏการณ์เหนือจริงครั้งนี้ โดยเฉพาะเมื่อผู้คนหลั่งไหลมาในเวลามืดค่ำ และไม่ได้แต่งกายด้วยชุดที่เรียกได้ว่ามาเพื่อ ‘เข้าวัดเข้าวา’ แต่ราวกับว่าศาลเจ้าแม่ทับทิมเป็นจุดหมายหนึ่งในหลาย ๆ ที่ที่จะไปในย่านที่คึกคักละแวกนี้ ศาลเจ้าแม่ทับทิมในวันนี้จึงทำหน้าที่เป็นที่พึ่งทางใจและจุดเช็กอินที่สำคัญในละแวกสามย่าน ผ่านการให้ความหมายโดยคนรุ่นใหม่ที่เชื่อในพลังงานมากกว่าพลังเงิน
รีวิวความศักดิ์สิทธิบนโซเชียลมีเดียที่เล่าว่าอาม่าทับทิมเจ๋งจริงเรื่องให้พรด้านการทำงานพาผู้คนจำนวนหนึ่งในหลั่งไหลมาเริ่มต้นวันปีใหม่จีนด้วยพลังงานบริสุทธิ์ และคนอีกส่วนก็มาร่วมพิธีกรรมนี้เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงพลังต่อต้านการเวนคืนที่ตั้งศาลแห่งนี้ของมหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณ์ ภายในศาลมีป้ายเชิญชวนให้ร่วมคัดค้านการรื้อถอนศาลเจ้าแม่ทับทิม หน้าศาลมีเสื้อป็อป ๆ จำหน่ายในราคาสตรีทแวร์ ความกลมกลืนของรุ่นใหม่และเก่าแก่แนบสนิทเป็นหนึ่งเดียวกัน และความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นนี้ก็มีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นขั้วตรงข้าม
บทสนทนาที่พาให้เราเข้าใจเหตุของการมารวมตัวในวันนี้ดังขึ้นตลอดเส้นทางศักดิ์สิทธิสั้น ๆ นี้ ในขณะที่คิวเคลื่อนตัวไป เราได้ยินเสียงติติงถึง ‘ความน่าเกลียด’ ของนายทุนที่มาสร้างตึกสูงขนาบข้างพื้นที่ศาลเก่าแก่นี้ คลอไปด้วยเสียงการก่อสร้างและฝุ่นจากทั้ง PM2.5 ที่ย้ำเตือนว่าพื้นที่แห่งศรัทธานี้ตั้งอยู่ใจกลางการต่อสู้และยุคสมัยที่โหดร้าย เราได้ยินเสียงคนโทรศัพท์อัปเดตเพื่อน ๆ ว่าคิวดำเนินไปถึงไหนแล้ว และยังมีเสียงแซวกันขำขันว่าเจ้าแม่จะจัดคิวการบันดาลพรอย่างไรในเมื่อจำนวนคำขอมากมายขนาดนี้ แต่ไม่ว่าพรที่ขอจะสำเร็จผลหรือไม่ ทุกคนที่อยู่ตรงนี้ก็ดูราวกับไม่สะท้านสะเทือนต่อตึกสูงรอบข้างและผู้คนที่เนืองแน่น และกลับไปด้วยความสบายใจที่ได้ร่วมพิธีกรรมจนครบทั้ง 7 จุด
นี่อาจเป็นหนึ่งในปรากฎการณ์ที่ชัดที่สุดของพลังศรัทธาต่อพื้นที่ทางวัฒนธรรมแห่งสุดท้ายในสามย่าน มันอาจไม่ได้มีรูปร่างหน้าตาเช่นเดียวกับที่เคยเป็นมา แต่ก็บอกได้ว่าศาลเจ้าแม่ทับทิมก็มีทุกคนเป็นเจ้าของ ไม่ใช่เพียงจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยที่ถือกรรมสิทธิพื้นที่แต่เพียงผู้เดียว
#ศาลเจ้าแม่ทับทิม #TheLastBreathofSamYan #ศาลเจ้าแม่ทับทิมสะพานเหลือง
#SPECTRUM #พื้นที่ความคิดของทุกสีสัน
“กรุณาแสดงความเห็นอย่างสุภาพและสร้างสรรค์ ทีมงานสงวนสิทธิ์ในการลบหรือดำเนินการตามสมควร กับความเห็นที่สร้างความเกลียดชัง (hate speech) หรือละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น”
