ก่อนจะเป็น ค.ครู เราเป็น ค.คน มาก่อน ความคาดหวังต่อ พระคุณที่สาม แม่พิมพ์แห่งชาติ และเรือจ้างที่บังคับให้ครูต้องเป็นแบบเดียวอยู่ได้ทั้งที่มนุษย์มีหลายแบบ

สำหรับคุณแล้วนิยามคำว่า ‘ครู’ เป็นอย่างไร?

พระคุณที่สามงดงามแจ่มใส

เป็นแม่พิมพ์ หรือเรือจ้างตามที่ใครเขาว่าเอาไว้

หรือเป็นคนหนึ่งที่นอกเหนือไปจากบทบาทการสอนและผู้สนับสนุนการเติบโตของเด็ก ๆ แล้ว เขาหรือเธอเองก็เป็นมนุษย์คนหนึ่ง

‘วันครูแห่งชาติ’ ที่ถูกกำหนดขึ้นไว้ในวันที่ 16 มกราคมของทุกปี โดยมีที่มาเมื่อ พ.ศ.2499 จอมพล ป. พิบูลย์สงคราม เสนอให้มีการจัดตั้งให้จัดงานวันครู ซึ่งคณะรัฐมนตรีก็มีมติกำหนดให้วันนี้เป็นวันครูครั้งแรกเมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ.2500 ซึ่งสืบเนื่องมาจากเมื่อปี พ.ศ.2488 ที่ประเทศไทยได้มีการจัดตั้ง ‘คุรุสภา’ ขึ้นมาในกระทรวงศึกษาธิการ ผ่านการประกาศ ‘พระราชบัญญัติครู’ ในราชกิจจานุเบกษา เพื่อมาทำหน้าที่เกี่ยวกับการจัดสรรทิศทางของสถาบันวิชาชีพครูโดยเฉพาะ แต่ถึงจะเป็นวันสำคัญ  ‘วันครูแห่งชาติ’ ไม่ได้เป็นวันหยุดราชการแต่อย่างใด และถึงแม้จะมีคำขวัญจากผู้หลักผู้ใหญ่ไม่ต่างอะไรจากวันเด็ก หากแต่ด้วยอะไรหลายอย่างทำให้เมื่อเราเลยพ้นวัยแห่งการเข้าโรงเรียนไปแล้ว ก็ทำให้อาจหลงลืมคุณครูไปอย่างน่าเสียดาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อญาติสนิทมิตรสหายของเราอาจไม่ได้ประกอบอาชีพนี้

แต่สังคมไม่เคยลืม ว่าคำว่า ‘ครู’ ต้องมีบทบาทหน้าที่ รวมถึงภาพจำว่าอย่างไร

#พระคุณที่สาม_เรือจ้าง_หรือแม่พิมพ์

เรารู้กันดีว่าครูเป็นอาชีพที่ทำมากได้รับผลคอยแทนน้อย มีความคาดหวัง มีภาระที่ไม่เกี่ยวข้องกับการสอนที่ถูกวางไว้บนบ่า รวมถึงยังเป็นสังคมที่อุดมไปด้วยความอนุรักษนิยมสูงในแทบทุกด้าน พระคุณที่สาม, แม่พิมพ์แห่งชาติ หรือ ‘เรือจ้าง คือคำที่บอกถึงความคาดหวังต่อความเป็นครูได้ดีว่าสำคัญกับอนาคตของชาติขนาดไหนเพื่อ ‘ผลิตศิษย์ดี’ หรือกล่าวโดยง่ายก็คือเด็กดีที่สุดท้ายก็จะโตไปเป็นผู้ใหญ่ของสังคมในอนาคต หน้าที่ผู้พิมพ์นี้เองที่ทำให้ครูต้องยึดถือแบบอย่างบางประการเอาไว้ มีข้อห้ามว่าครูเป็นแบบไหนได้ และแบบไหนห้ามเป็น ต้องแต่งกายตามเพศสภาพ ห้ามทำสีผมฉูดฉาด เหมือนกับผู้ออกกฏหรือพวกผู้ใหญ่ลืมเลือนไปแล้วว่าตอนเด็กเราใจเต้นแรงแค่ไหนเมื่อเห็นครูเฟี้ยว ๆ สักคนในโรงเรียนที่ครูไหวใจร้ายกลายเป็นวรรณกรรมคุณธรรมสอนใจชาวไทยทั้งชาติ

แต่เด็กที่แตกต่างเมื่อต้องมาหลอมอยู่ใน ‘แม่พิมพ์’ แบบเดียวล่ะจะเป็นเช่นไร คนดีแบบที่ว่าไว้มีอยู่จริงหรือเปล่าในบริบทสังคมที่ว่าด้วยความหลากหลายมารวมกัน เหตุใดคุณครูจึงกลายเป็นผู้ถูกลืมและบดบังความหลากหลาย พราะความหลากหลายไม่ใช่การแตกต่างและแปลกแยก แถมยังล้วนมีความจำเป็นต่อระบบนิเวศการเรียนรู้และความเป็นอยู่ต่อไปยังอนาคตของคนทุกคน

ตั้งแต่อดีตมาเชื่อว่าเรามองหาภาพของครูที่แหวกแนวของสังคมได้ยากเหลือหลาย เรามีภาพของครูใจร้าย มีภาพของครูสอนพิเศษเคร่งๆ แต่ครูเฟี้ยว ๆ ที่ทำให้ใจเต้นแรงกลับหาได้ยากยิ่ง  ยิ่งโดยเฉพาะในบริบทโรงเรียนที่เป็นสถานที่บ่มเพาะอำนาจนิยมและหล่อเลี้ยงความอนุรักษนิยมเอาไว้อย่างดี ด้วยกฎระเบียบ ด้วยความเป็นขนบแบแผนบางอย่างเหล่านั้นบดบังซึ่งความหลากหลาย แล้วกลายเป็นบ่มเพาะผลิต ‘คนดี’ สู่สังคมในแบบที่คล้าย ๆ กัน และอาจขาดซึ่งการตั้งคำถามถึงความเป็น ‘คนดี’ ในส่วนนี้ไป

#เพราะเด็กหลากหลาย_ครูจึงต้องมีความหลากหลายไม่ต่าง

การเข้ามาของโซเชียลมีเดียอย่าง TikTok ทำให้เราเห็นครูที่แตกต่างไปจากครูตามขนบเริ่มมีพื้นที่หายใจมากขึ้น ทั้งในแง่ของการเรียนการสอนเอง หรือกระทั่งการดำเนินวิถีชีวิตตามบริบทที่เปลี่ยน ในประเทศไทยเองเราเห็นครูที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ เป็นผู้มีความหลากหลายทางเพศ เป็นคนพิการ และอื่น ๆ อีกมากมาย พวกเขาไม่ได้แปลกไปจากใคร หากแต่เมื่อสังคมเราเปิดกว้างมากขึ้น เราจึงเห็นที่สิ่งหมุนเวียนเปลี่ยนผ่าน ทั้งยังได้พบเจอกับความหลากหลายที่แท้จริงงดงามมานานแล้วหากแต่ถูกบดบัง

“โดยทั่วไปแล้ว เด็กนักเรียนมักจะได้รับแรงบันดาลใจจากแบบอย่างที่พวกเขาเชื่อมโยงได้ ดังนั้นการมีความหลากหลายในหมู่ผู้ใหญ่ในโรงเรียนจึงช่วยให้นักเรียนได้มองเห็นตัวเองในผู้อื่น อีกทั้งยังเริ่มสร้างการรับรู้เชิงบวกต่อทุกคน”

ประโยคนี้กล่าวโดยคริสตินา สกอตต์ ควินแลน (Kristina Scott Quinlan) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านการศึกษาพิเศษที่มหาวิทยาลัยซาเล็ม สเตท (Salem State) ในรัฐแมสซาชูเซตส์ สหรัฐอเมริกา ที่เผยแพร่ผ่าน สมาคมผู้ปกพร่องทางการเรียนรู้แห่งสหรัฐอเมริกา (Learning Disabilities Association of America) อีกทั้งเธอยังเล่าถึงผลกระทบของการเลือกปฏิบัติทางสีผิวในอเมริกาเช่นกันว่า เมื่อการแบ่งแยกเชื้อชาติลดน้อยลง คุณครูผิวสีไม่ถูกเลิกจ้างอย่างไม่เป็นธรรม  และไม่ถูกสร้างความเกลียดชังอย่างไม่เป็นธรรมแล้วนั้น ช่องว่าง (gap) ระหว่างกันและกันก็ลดน้อยลง เพราะพวกเขาต่างได้เรียนรู้กันและกันผ่านความหลากหลาย ซึ่งนั่นก็จะส่งผลไปถึงส่วนร่วมของชุมชนในอนาคตด้วยเช่นกัน

เมื่อ ‘ความหลากหลาย’ เป็นสิ่งที่มีอยู่จริง เราจึงอยากชวนทุกคนมาเปิดใจระหว่างกันให้มากขึ้น ลดช่องว่างระหว่างกันให้น้อยลง โอบรับความหลากหลายและความเป็นไปได้ใหม่ ๆ ที่กำลังจะเกิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับอาชีพครูที่จะได้พบเจอกับเด็ก ๆ มากมายที่จะกลายมาเป็นผู้ใหญ่ในอนาคต ซึ่งหากเราคำนึงว่า เด็กในวันนี้คือผู้ใหญ่ในวันหน้าอย่างไร ก็อาจลองมองเผื่อไปถึงคุณครูในฐานะคนหนึ่งที่อยู่เคียงข้างเด็ก เหล่านั้นอาจจะทำให้เราเข้าใจได้มากขึ้นว่าเพราะเหตุใดครูเองก็ต้องการความหลากหลายไม่ต่างกัน

#วันครูแห่งชาติ #ครูไทย #ราชการไทย #ครู

Content by Rosalyn J.

Graphic by Goongneegorn

อ้างอิง :

Learning Disabilities Association of America: https://bit.ly/4g22jgb

Thairath: https://bit.ly/4gUuCy5

IAmKru: https://bit.ly/4jbw29f

#SPECTRUM #พื้นที่ความคิดของทุกสีสัน

“กรุณาแสดงความเห็นอย่างสุภาพและสร้างสรรค์ ทีมงานสงวนสิทธิ์ในการลบหรือดำเนินการตามสมควร กับความเห็นที่สร้างความเกลียดชัง (hate speech) หรือละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น”