SEX EDUCATION: คุยเรื่องเพศกับคุณหมอ ‘ธนวิศว์’ – นพ.ธนวิศว์ จำเนียรกาล แพทย์ประจำบ้านจิตเวชศาสตร์เด็กและวัยรุ่น โรงพยาบาลรามาธิบดี
‘Gender Dysphoria’ คือ ความทุกข์ใจในเพศสภาพ เป็นความทุกข์ทรมานใจจากการที่มีเพศสภาพไม่ตรงหรือไม่สอดคล้องกับเพศโดยกำเนิดของตน โดยความทุกข์ทรมานใจที่เกิดขึ้น ส่งผลต่อชีวิต การใช้ชีวิตในสังคม การประกอบอาชีพ หรือว่าการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้คน รวมทั้งด้านอื่น ๆ ที่สำคัญในชีวิตไม่ว่าจะเป็นเรื่องของความรัก ความสัมพันธ์ ฯลฯ สรุปโดยรวมคือ ความทุกข์ทรมานใจนี้อาจมีมากจนส่งผลต่อการใช้ชีวิต
ปัจจุบันคือคนที่มีปัญหาในเรื่องของความทุกข์ใจในเพศสภาพในประเทศไทยมีค่อนข้างเยอะ แต่กลับไม่มีตัวเลขหรือการวิจัยที่ออกมาให้เห็นชัดเจนในเชิงประจักษ์ จึงนำมาสู่คนที่มีปัญหาเรื่องความทุกข์ใจ แต่ก็ไม่รู้ว่าจะต้องทำอย่างไร ซึ่งทำให้การเข้าถึงการรักษาพยาบาลจะยากมากขึ้นอีก เพราะบุคคลนั้น ๆ ยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่าสิ่งที่กำลังทุกข์ใจอยู่คืออะไร ไม่รู้ว่ากำลังเผชิญกับภาวะนี้อยู่
ในปัจจุบัน มีแบบสอบถามสำหรับวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ชาวไทยที่มีความทุกข์ใจในเพศสภาพที่ชื่อว่า ‘Utrecht Gender Dysphoria Scale – Gender Spectrum (UGDS-GS)’ โดยแบบสอบถามนี้ถูกแปลมาจากภาษาอังกฤษ และนำมาปรับใช้ในเข้ากับบริบทของประเทศไทย แต่ก็ยังคงอยู่ในกระบวนการศึกษาความเที่ยงตรงและความน่าเชื่อถือของแบบสอบถามอยู่ เนื่องจากตัวแบบสอบถามต้นฉบับยังไม่ได้มีจุดตัดคะแนนที่ว่าต้องมากกว่ากี่คะแนน ถึงจะนับว่าเป็น ‘Gender Dysphoria’
งานวิจัยนี้ถูกนำมาศึกษาเก็บข้อมูลเพิ่มเติม เพื่อที่จะดูว่าจุดตัดคะแนนของไทยคือเท่าไหร่ ถึงควรจะเริ่มสงสัยว่ามีภาวะความทุกข์ใจในเพศสภาพ นี่จึงเป็นแบบประเมินเบื้องต้นหรือเป็นบรรทัดฐาน เพื่อคัดกรองคนไทยที่มีปัญหาความทุกข์ใจในเพศสภาพเพื่อ ให้รู้ว่าเกณฑ์คะแนนถึงแล้วและมีภาวะนี้อยู่ และเพื่อให้เข้ารับการช่วยเหลือทางการแพทย์เมื่อถึงเวลาอันควร
‘Gender Dysphoria’ ความทุกข์ใจในเพศสภาพ
“คือความทุกข์ใจในเพศสภาพ เป็นความทุกข์ทรมานใจจากการที่บุคคลมีเพศสภาพไม่ตรงหรือไม่สอดคล้องกับเพศโดยกำเนิดของตน โดยความทุกข์ทรมานใจที่เกิดขึ้นจะส่งผลต่อชีวิต การใช้ชีวิตในสังคม การประกอบอาชีพ หรือว่าการมีปฏิสัมพันธ์กับคนอื่น ๆ ด้านอื่นที่สำคัญในชีวิตไม่ว่าจะเป็นเรื่องของความรัก สังคม การประกอบอาชีพ สรุปโดยรวมคือมันจะต้องทุกข์ทรมานใจมากจนส่งผลต่อการใช้ชีวิต”
“อาการของ Gender Dysphoria หลัก ๆ คือ มีความไม่พอใจในเพศกำเนิดตัวเองเป็นอย่างมาก จะรู้สึกสบายใจโดยเฉพาะเมื่ออยู่ในบทบาทของอัตลักษณ์ทางเพศที่ต้องการ อาจมีการซ่อนสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงทางกายภาพของเพศแต่กำเนิด หรือแสดงให้เห็นถึงทางกายภาพของเพศตรงข้าม เช่น หน้าอก ขน หนวดเครา”
ความทุกข์ใจในเพศสภาพในวัยเด็ก
“วัยเด็กหมายถึงก่อนวัยเจริญพันธ์ จะเริ่มรู้จักความแตกต่างระหว่างผู้ชายกับผู้หญิงประมาณ 3 ขวบ และประมาณ 5 ขวบจะรู้สึกว่าตัวเองเป็นเพศและเริ่มนิ่งมากขึ้น ประมาณ 7 ขวบก็จะทำตัวตามเพศตัวเองที่รู้สึกว่าตัวเองเป็น หลักการสำคัญของวัยเด็กคือเรายังไม่แนะนำในการใช้ฮอร์โมน เนื่องจาก ร่างกายของเด็กยังเจริญเติบโตได้ยังไม่เต็มที่อาจจะไปส่งผลต่อเรื่องของการพัฒนาไม่ว่าจะเป็นกระดูกหรือว่าการพัฒนาของร่างกาย อาจจะทำให้การเจริญเติบโตของเด็กชะงักไป หลักการสำคัญเราจะช่วยให้เด็กค้นพบ พยายามหาอัตลักษณ์ทางเพศหรือ ‘Gender identity’ ของตนเอง โดยเราจะอาศัยความร่วมมือกับตัวเด็กเอง ครอบครัว โรงเรียน และทีมการรักษา รวมกับอาจจะมีการประเมินโรคร่วมทางจิตเวชหรือว่าโรคทางกายอื่น ๆ ด้วย”
ความทุกข์ใจในเพศสภาพในวัยรุ่น
“วัยรุ่นคือตั้งแต่อายุ 13 ปีขึ้นไป ช่วงการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย หรือเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ ร่างกายก็จะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างถาวร ผู้หญิงก็จะมีการพัฒนาเต้านม ขนต่าง ๆ ผู้ชายก็จะมาการพัฒนาเรื่องของกล้ามเนื้อ และอวัยวะเพศที่เปลี่ยนแปลงมากขึ้น วัยรุ่นจะมีความเครียดกับการพัฒนาของร่างกาย ยิ่งถ้าเป็นวัยรุ่นที่มีความรู้สึกว่าตัวเองมีเพศสภาพไม่ตรงกับเพศกำเนิดด้วยก็จะยิ่งเครียดมาก ก็จะนำมาสู่ปัญหาเรื่องความทุกข์ใจในเพศสภาพได้มากกว่าสเตรท”
“สำหรับวัยนี้ก็จะแนะนำเรื่องของฮอร์โมนได้แล้ว ฮอร์โมนก็จะมีสองประเภทคือเป็นฮอร์โมนที่ใช้ชะลอการเข้าสู่วัยเจริญพันธ์ กับฮอร์โมนเพศเพศเพื่อเปลี่ยนแปลงลักษณะทางเพศแบบถาวรไปเลย ซึ่งคุณหมอจะพิจารณาอีกที่ว่าควรจะใช้แบบไหน สำหรับวัยรุ่นที่ยังไม่ค้นพบอัตลักษณ์ทางเพศที่แท้จริงจะพิจารณาเป็นเรื่องของการให้ยาชะลอการเข้าสู้วัยเจริญพันธุ์ เพื่อที่เด็กจะได้ไปค้นหาอัตลักษณ์ทางเพศของตัวเอง หรือทางหมออาจจะวินิจฉัยว่ามีภาวะ Gender dysphoria หรือสามารถที่จะให้ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลงลักษณ์ทางเพศแบบถาวรได้หรือเปล่า”
ความทุกข์ใจในเพศสภาพในวัยผู้ใหญ่
“วัยผู้ใหญ่จะเพิ่มเติมจากของวัยรุ่นจะมีทางเลือกในแง่ของการผ่าตัด (Sexual reassignment surgery) คือการผ่าตัดยืนยันอัตลักษณ์ทางเพศ เริ่มต้นจะต้องมีการประเมินของสภาพจิตใจไม่ต่างจากเด็ก ดูว่าเข้าได้กับการวินิจฉัยเรื่องของ ‘Gender Dysphoria’ หรือความทุกข์ใจในเพศสภาพได้หรือเปล่า และมีการเลือกการรักษาที่เหมาะสม รวมกับอาจจะต้องคุยเรื่องของความพร้อมในการรักษา ในแง่ของใช้ฮอร์โมน หรือว่าการผ่าตัด”
